دولت یا حاکمیت برای اداره کشور، منابع محدودی برای کسب درآمد و تأمین نیازهای مالی خود دارد. مالیات یکی از این منابع است که نقش بسزایی در اداره امور کشور ایفا می‌کند. به عبارت دیگر مالیات اهرمی است که اجرای درست آن، ضمانتی است بر موفقیت دولت در اداره کشور! اساسا مالیات چیست و چه انواعی دارد؟ در مطلب پیش رو به این سوال پاسخ می‌دهیم.
مالیات چیست؟
دولت یا حاکمیت برای اداره کشور، نیاز به منابع مالی مختلف دارد. یکی از این منابع، مالیات است که دولت برای تأمین آن از شهروندان اقدام می‌کند. موضوع مالیات از گذشته وجود داشته و هنوز هم یکی از قدرتمندترین ابزارهای دستیابی به منابع مالی برای دولت‌ها محسوب می‌شود. مالیات را در کشورهای پیشرفته دنیا هم به شکل‌های مختلفی اجرا می‌کنند.
طبق قوانین موجود در کشور ما، همه افراد حقیقی و حقوقی موظف به پرداخت مالیات هستند. البته مالیات به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که براساس آن افراد تقسیم‌بندی خواهند شد. دولت از منبع مالی به دست آمده برای اداره امور کشور استفاده می‌کند. به این ترتیب بخشی از درآمدهای جامعه به دولت منتقل می‌شود. ماهیت مالیات اختیاری نیست و به همین دلیل یکی از مهم‌ترین مباحث در بسیاری از کشورهاست.
مطالب مرتبط: بیمه تامین اجتماعی مشاغل آزاد؛ هر آنچه باید بدانید
چه اشخاصی مشمول مالیات می‌شوند؟
بعد از پاسخ به پرسش مالیات چیست، نوبت به معرفی اشخاص مشمول می‌رسد. در واقع یکی از مباحثی که در مالیات مطرح می‌شود، تعیین اشخاصی است که باید مالیات پرداخت کنند. قانون‌گذاران در ماده 1 قانون مالیات‌های مستقیم، به طور کلی 5 گروه را مشمول مالیات معرفی کرده‌اند. این 5 گروه به شرح زیر هستند:
- گروه 1: اشخاصی که در داخل ایران، دارای املاک و اموال مشخصی هستند.
- گروه 2: اشخاص حقیقی ایرانی مقیم ایران که در خارج از کشور درآمد دارند.
- گروه 3: اشخاص حقیقی مقیم خارج از ایران که در داخل ایران درآمد دارند.
- گروه 4: اشخاص حقوقی ایرانی که در داخل یا خارج از ایران فعالیت اقتصادی دارند و از این طریق درآمد کسب می‌کنند.
- گروه 5: اشخاص حقیقی یا حقوقی خارجی که به هر نحوی در داخل ایران کسب درآمد می‌کنند.
چه اشخاصی مشمول مالیات نیستند؟
در کنار اشخاص حقیقی و حقوقی که موظف به پرداخت مالیات هستند، برخی اشخاص هم از پرداخت مالیات معاف هستند. هدف از تعیین اشخاص غیرمشمول مالیات چیست؟ هدف اصلی این کار دارا بودن وظایف مشترک برخی اشخاص حقوقی با دولت و … است. ازجمله مهم‌ترین نهادهایی که مشمول مالیات نمی‌شوند، عبارتند از:
- شهرداری‌ها و دهیاری‌ها
- وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی
- نهادهای انقلاب اسلامی
- دستگاه‌ها و سازمان‌های دولتی
بررسی انواع مالیات در ایران
به طور کلی مالیات در ایران به دو دسته مستقیم و غیرمستقیم دسته‌بندی می‌شود. منظور از این دو نوع مالیات چیست؟ ابتدا باید گفت که هر کدام از این مالیات‌ها، دارای دسته‌های مختلفی هستند. مالیات مستقیم به مالیات‌های ثروت-درآمد گفته می‌شود که طی آن هر فرد با توجه به میزان ثروت یا درآمد خود موظف به پرداخت است. مالیات غیرمستقیم هم روی محصولات، خدمات و … وضع می‌شود. برخی از مهم‌ترین انواع مالیات مستقیم، عبارتند از:
- مالیات بر درآمد (املاک، مشاغل، اتفاقی و …)
- مالیات بر دارایی (ارث، حق تمبر و …)
ازجمله مالیات‌های غیرمستقیم هم می‌توان به گزینه‌های زیر اشاره کرد:
- مالیات بر ارزش افزوده
- مالیات فروش خودروهای وارداتی
- حقوق گمرکی
- سود بازرگانی
- قسمتی از مالیات حق تمبر
منظور از نرخ مالیات چیست؟
نرخ مالیات درواقع مبلغی است که دولت برای مشمولان مالیات تعیین می‌کند. بر این اساس، اشخاص مشمول مالیات باید طبق نرخ تعیین‌شده، اقدام به پرداخت مالیات در زمان قانونی کنند. نرخ مالیات مبلغ ثابتی ندارد و بعد از جلسات کارشناسی و در نظر گرفتن مسائل مختلفی تعیین می‌شود. نرخ مالیات باید به نوعی تعیین شود تا عدالت به بهترین شکل به اجرا دربیاید.
کلام پایانی
در این مطلب پیرامون موضوع مالیات چیست به بررسی پرداختیم. مالیات در واقع اهرمی است که دولت با استفاده از آن، بخش مهمی از منابع مالی خود را تأمین می‌کند. به همین دلیل وضع قوانین مربوط به مالیات و مهم‌تر از آن، اجرای قانون مالیات اهمیت زیادی در اداره امور کشور دارد. امروزه قوانین مختلفی در کشورهای دنیا در مورد مالیات وضع می‌شود. بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان، قوانین سفت و سختی برای مالیات وضع می‌کنند که یکی از دلایل موفقیت آنها در اقتصاد محسوب می‌شود.
چنانچه سوالات بیشتری در مورد مالیات در ذهن خود دارید، خوشحال می‌شویم بتوانیم پاسخگوی شما باشیم.